Cari açıkta müthiş artış

ANALİZ HABER/MURAT ÇABAZ

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), her ay rutin olarak açıkladığı ödemeler dengesi verilerinin Temmuz ayı sonuçlarını paylaştı. Verilere göre cari işlemler açığı artmaya devam ediyor. Halbuki AKP hükümetinin uygulamaya koyduğu Türkiye Ekonomi Modeli'ne göre üretim, yatırım ve ihracat artacak, cari açık ise azalacaktı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ve Hazine Maliye Bakanı Nureddin Nebati'nin açıklamaları bu yöndeydi. Bu dönemde ihracat, denildiği gibi rekorlar kırarak arttı ama özellikle hammadde ve enerji konusunda ithalata bağımlılığımız sebebiyle ithalat daha fazla rekorlar kırdı. Bunun sonucunda dış ticaret açığımız arttı ve cari işlemler açığı da buna bağlı olarak artmaya devam etti.

Yıllık açık 36.6 milyar dolar oldu

Türkiye'nin cari işlemler hesabı, Temmuz ayında 4 milyar 10 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari açık 36 milyar 585 milyon dolar oldu. Merkez Bankası tarafından açıklanan ödemeler dengesi verilerine göre, Haziran'da 3.5 milyar dolar olan cari işlemler açığı, Temmuz'da geçen yılın aynı dönemine göre 3 milyar 700 milyon dolar artarak 4 milyar 10 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Bunun sonucunda 12 aylık cari işlemler açığı 36 milyar 585 milyon dolara yükseldi.

Dış ticaret açığı etkili oldu

Bu gelişmede, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının Temmuz'da bir önceki yılın aynı ayına göre 6 milyar 162 milyon dolar artarak 9 milyar 308 milyon dolara yükselmesi etkili oldu. Bu dönemde hizmetler dengesi kaynaklı girişler 2 milyar 268 milyon dolar artarak 5 milyar 778 milyon dolara yükselirken, birincil gelir dengesi kaynaklı çıkışlar 181 milyon dolar azalarak 559 milyon dolara geriledi. Altın ve enerji hariç cari işlemler fazlası, geçen yılın Temmuz ayında 3 milyar 124 milyon dolar düzeyindeyken, bu yılın aynı döneminde 3 milyar 737 milyon dolara yükseldi. Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler ise 1 milyar 578 milyon dolar artarak 4 milyar 90 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. İkincil gelir dengesi kalemi, bu yılın Temmuz ayında 79 milyon dolar net giriş kaydetti. Söz konusu kalemde, geçen yılın Temmuz ayında 66 milyon dolarlık giriş yaşanmıştı. Öte yandan, Haziran ayına ilişkin cari işlemler açığı 3 milyar 458 milyon dolardan 3 milyar 492 milyon dolara revize edildi.

Cari açık beklentilerin üstünde

Cari işlemler açığı piyasa beklentilerin üzerinde çıktı. AA Finans'ın anketine katılan ekonomistler, cari işlemler hesabının Temmuz'da 3 milyar 470 milyon dolar açık vermesini bekliyordu. Ekonomistlerin 2022 sonuna yönelik cari işlemler açığı beklentisi ise 48.6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmişti. Cari açık her ay bu şekilde artmaya devam ederse, yıl sonu rakamı da beklentilerin üzerinde çıkacak.

Cari açık sürekli artış eğiliminde

Merkez Bankası verileri incelendiğinde cari işlemler açığının sürekli artış eğiliminde olduğu görülüyor. Temmuz'da geçen yılın aynı dönemine göre 3 milyar 700 milyon dolar artarak 4 milyar 10 milyon dolara yükselen cari açık, Haziran ayında geçen yılın Haziran ayına göre 2 milyar 269 milyon dolar artarak 3 milyar 458 milyon dolara yükselmişti. Cari işlemler açığı; Mayıs'ta 3 milyar 151 milyon dolar artarak 6 milyar 468 milyon dolara; Nisan'da 1 milyar 222 milyon dolar artarak 2 milyar 737 milyon dolara; Mart'ta 2 milyar 229 milyon dolar artarak 5 milyar 554 milyon dolara; Şubat'ta 2 milyar 707 milyon dolar artarak 5 milyar 154 milyon dolara (Bu rakam sonra 5 milyar 441 milyon dolara revize edildi); Ocak'ta ise 5 milyar 340 milyon dolar artarak 7 milyar 112 milyon dolara yükseldi. Görüldüğü gibi, hükümetin yeni ekonomik modeli, cari açığı azaltmıyor, aksine sürekli artmaya devam ediyor